ZAGRODA MŁYŃSKA NR 26
Historyczna zagroda młyńska w Błotnicy składa się obecnie z następujących obiektów:
1. młyna – zlokalizowanego nad rzeką Błotnicą, gzie pozostały fragmenty urządzeń hydrotechnicznych (w tym budynek pędni). Jest to budynek z cegły ceramicznej (nietynkowany), 2-kondygnacyjny z poddaszem składowym. Otwory wrót i okien przesklepione odcinkowe, skromny detal w postaci gzymsu międzykondygnacyjnego, nawiązuje do histo-ryzmu technicznego. Młyn nakryty wysokim dachem dwuspadowym. Obiekt proponowany do wpisania do rejestru zabytków.
2. dom młynarza – przylegający szczytem do budynku młyna. Murowany z cegły ceramicznej, otynkowany, jednokondygnacyjny (z poddaszem mieszkalnym), podwyższony o ścianką kolankową, 4-osiowy (wejście w szczycie). W elewacji frontowej zachowany historyczny detal w postaci gzymsów nadotworowych i parapetów podokiennych; znacząco walory-zujące budynek. Dom nakryty jest wysokim dachem dwuspadowym.
3. budynki gospodarcze (inwentarskie) posadowione na południe od młyna znacznie przebudowane, zdewaloryzowane (murowane z cegły ceramicznej).
ŚWIETLICA - SKLEP - DOM
Okazały budynek mieszczący obecnie świetlicę i sklep, obecnie
6-osiowy (wtórne, dewaloryzujące przeprucia okienne), posadowiony kalenicowo na froncie siedliska; tuz przy głównej drodze wiejskiej. Wzniesiony z cegły ceramicznej, otynkowany; posadowiony na wysokim kamiennym cokole. W części obiektu zachowana historyczna kompozycja elewacji frontowej z gzymsami nadokiennymi i ścianką kolankową. Jest to obiekt parterowy, pierwotnie z poddaszem mieszkalnym.
SZKOŁA - ob. dom mieszkalny
Historyczny budynek szkolny (ob. pełniący funkcje mieszkalną) wzniesiony z cegły ceramicznej (odkryty wątek), posadowiony kalenicowo na froncie siedliska. Jest to budynek jednokondygnacyjny (z poddaszem mieszkalnym), 6-osiowy, nakryty wysokim dachem 2-spadowym. W płn.-wschodniej ścianie szczytowej zachowane ozdobne blendowania otworów okiennych. Budynek odznacza się wysokimi walorami kulturowymi, zachowana pierwotną kompozycja elewacji, wpływa korzystnie na krajobraz kulturowy Błotnicy.
DOM MIESZKALNY
Okazały budynek mieszkalny (w obrębie 2-budynkowej obecnie zagrody), posadowiony kalenicowo do drogi, na froncie siedliska. Jest to obiekt szerokofrontowy, 7-osiowy, murowany z cegły ceramicznej, otynkowany, nakryty dachem dwuspadowym. W elewacji frontowej asymetryczna, dwuosiowa wystawka, nakryta odrębnym dachem dwuspadowym. Jest to obiekt jednokondygnacyjny, z 2-kondygnacyjną wystawką, podwyższony o ściankę kolankową, z poddaszem mieszkalnym.
Stolarka okienna wtórna, zachowane częściowo historyczne cementowe opaski. Obiekt waloryzuje krajobraz kulturowy wsi.
STODOŁA
Stodoła w zagrodzie nr 9, posadowiona jest szczytem do głównej drogi wiejskiej, stanowi jej płn.-wschodni bok. Jest to obiekt ryglowo-murowany (wypełnienie pól międzyryglowych stanowi cegła ceramiczna), jednoklepiskowy, nakryty stosunkowo płaskim dachem dwuspadowym. Górna część ścian odeskowana. Jest to przykład dobrze zachowanego obiektu ryglowego.
DOM MIESZKALNY
Budynek mieszkalny w obrębie kilkubudynkowej zagrody, posadowiony w głębi siedliska, skosem w stosunku do głównej drogi wiejskiej. Pierwotnie był to przypuszczalnie budynek ryglowy, obecnie przemurowany, o odeskowanym (szkieletowym) poddaszem, 6-osiowy (zmieniony układ osi), z niewielka przyszczytową przybudówką. Budynek nakryty stosunkowo płaskim dachem dwuspadowym.
DOM MIESZKALNY
Okazały budynek mieszkalny (w obrębie 3-budynkowej obecnie zagrody chłopskiej), posadowiony kalenicowo do drogi, na froncie siedliska. Jest to obiekt szerokofrontowy, 6-osiowy, murowany z cegły ceramicznej, otynkowany, nakryty dachem dwuspadowym. W elewacji frontowej jednoosiowa obecnie wystawka, nakryta odrębnym dachem dwuspadowym. Jest to obiekt jednokondygnacyjny, z poddaszem, podwyższony o ściankę kolankową.
Stolarka okienna wtórna, zachowane częściowo historyczny detal trzyotworowy w postaci gzymsów okiennych, parapetów w obrębie ścianki kolankowej. Wejście frontowe zamienione na okno.
DOM MIESZKALNY (CHAŁUPA)
Chałupa w zagrodzie nr 19 stanowi jeden z trzech historycznych elementów kubaturowych. Jest to obiekt szeroko frontowy (obecnie
5-osiowy), posadowiony kalenicowo do drogi w głębi siedliska. Prawdopodobnie pierwotnie wzniesiony w technice ryglowej, obecnie ryglowo-murowany, nakryty wysokim dachem naczółkowym.
Jest przykład typowej dla regionu chałupy w zagrodzie chłopa średniorolnego. Elementy zagrody waloryzują krajobraz kulturowy wsi.
ZAGRODA NR 19 (stodoła, budynek inwentarski)
Historyczne obiekty w zagrodzie średniorolne nr 19:
1. stodoła – posadowiona szczytem do drogi, wygradza jeden z boków siedliska. Jest to obiekt ryglowo-murowany, jednoklepiskowy, dostępny od strony podwórza gospodarczego, nakryty stosunkowo płaskim dachem 2-spadowym. Szkieletowa część składowa odeskowana.
2. budynek inwentarski, posadowiony szczyrem do drogi, wygradza drugi bok podwórza, murowany z cegły ceramicznej, ze szkieletowym odeskowanym poddaszem składowym. Nadproża przesklepione łukiem odcinkowym, zaakcentowane niewielkimi ceglanymi gzymsami. Budynek nakryty dachem dwuspadowym
Obiekty gospodarcze zagrody charakterystyczne dla budownictwa chłopskiego regionu w 4 ćwierci XIX w., posiadają znaczące walory kulturowe.
UPAMIĘTNIENIE II WOJNY ŚWIATOWEJ
Upamiętnienie poświęcone działaniom bojowym w trakcie II wojny światowej zlokalizowane w środkowej części wsi.
Jest to obelisk z ciosów granitowych z wmurowana płytą inskrypcyjną: – w tym miejscu, w dn. 3-13 marca 1945 r. było rozmieszczone stanowisko dowodzenia 3 Brygady artylerii haubic, 6 Dywizji piechoty.
CMENTARZ POEWANGELICKI (polny)
Cmentarz poewangelicki (ob. nieczynny) założony najprawdopodobniej
w 1 ćwierci XX w. Działka regularna, trapezoidalna (pow. 0, 38 ha). Pierwotna kompozycja czytelna. Teren oczyszczony z podszytu, zachowana aleja lipowa. Historyczne nagrobki zdewastowane, zachowane jedynie fundamenty mogił.
CMENTARZ POEWANGELICKI (leśny)
Cmentarz poewangelicki (ob. nieczynny) założony najprawdopodobniej
na początku XX w. Działka regularna, prostokątna (pow. 0,26 ha). Pierwotna kompozycja słabo czytelna, zachowana aleja lipowa i kulisy świerkowe (pozwalają domyślać się śladów nekropolii). Brak śladów historycznych nagrobków.